ĐẦU XUÂN NGHĨ VỀ NGHỀ THỪA PHÁT LẠI
(Thừa phát lại Thủ Đức) "Nên cân nhắc quyết định việc phân chia địa hạt thi hành án giữa Chi cục Thi hành án dân sự và Văn phòng Thừa phát lại cùng cấp, trên cơ sở sự đồng ý của người được thi hành án, bên cạnh việc tiếp tục quyết liệt thực hiện cơ chế thông tin về thẩm quyền thi hành án của Thừa phát lại " - Đó là đề xuất của Thừa phát lại Nguyễn Tiến Pháp trong bài viết "Đầu xuân nghĩ về nghề Thừa Phát Lại".
https://www.facebook.com/thuaphatlainguyentienphap
- GIÁP NGỌ TĂNG TỐC, ẤT MÙI CÓ VỀ ĐÍCH SỚM?
Điểm lại một năm Giáp Ngọ 2014 vừa qua, Thừa Phát Lại đã có những bước tiến thành công đáng kể, khi lần đầu được mở rộng phạm vi thí điểm lên 13 Tỉnh, Thành phố trực thuộc Trung ương trên cả nước, trãi dài từ Bắc vào Nam với hơn 51 Văn phòng Thừa phát lại và 120 Thừa phát lại đang hành nghề. Đây là dấu ấn quan trọng, là thành tựu lớn nhất trong 5 năm thí điểm vừa qua, là năm bản lề để mở cánh cửa đưa Thừa phát lại chính thức vào cuộc sống với người dân.
(Ảnh: Bộ trưởng Bộ Tư Pháp Hà Hùng Cường chụp ảnh lưu niệm với TPL Nguyễn Tiến Pháp, Văn phòng Thừa phát lại Quận Thủ Đức)
Tuy nhiên, để kết thúc thành công quá trình thí điểm chế định Thừa phát lại, trong thời gian ít ỏi còn lại, Ban chỉ đạo, các Cấp, Ngành có liên quan và các Thừa phát lại còn rất nhiều trở ngại cần phải vượt qua, còn rất nhiều việc phải làm để chứng tỏ hiệu quả của Thừa phát lại đối với xã hội.
Đầu tiên, phải có đánh giá sơ kết kết quả hoạt động thí điểm Thừa phát lại trong Quý II năm 2015, kiểm điểm lại những thành công, hạn chế để trong thời gian còn lại tích cực thúc đẩy hoạt động Thừa phát lại, để đến quý III 2015 phải đánh giá tổng kết, trình Quốc Hội thông qua chế định Thừa phát lại, áp dụng rộng rãi trên toàn quốc, và chuẩn bị thông qua dự Luật về Thừa Phát Lại.
- ĐÁNH GIÁ SƠ BỘ VỀ KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA THỪA PHÁT LẠI
Hiện nay chưa có số liệu thống kê đầy đủ về kết quả hoạt động của Thừa phát lại trên cả nước. Dựa trên kết quả hoạt động 4 chức năng của Thừa phát lại tại TP.HCM thì cho Ta thấy được hai mảng thành công, hạn chế rõ rệt của Thừa Phát lại:
- Đối với vi bằng:
Dù cũng còn nhiều quan điểm khác nhau về thẩm quyền, phạm vi lập vi bằng của Thừa phát lại, nhưng phải khẳng định rằng Vi bằng chính là thế mạnh của Thừa phát lại. Thế mạnh này thể hiện ở vai trò, vị thế của Thừa phát lại trong việc lập vi bằng. Ngoài Thừa phát lại, không có một hệ thống cơ quan nào giúp người dân xác lập chứng cứ theo yêu cầu, với thủ tục giản đơn và không hạn chế thời gian. Riêng tại TP.HCM, đến tháng 10/2014, các Văn phòng Thừa phát lại đã lập và đăng ký tại Sở Tư pháp TP. HCM 22.940 vi bằng, doanh thu 31.270.347.000 đồng (chiếm tỷ lệ 55% tổng doanh thu).
Có thể nói rằng, nguồn tài chính chủ yếu hiện này của các Văn phòng Thừa phát lại chính là vi bằng. Hiện nay, Dự thảo Luật Tố tụng dân sự đã đưa một số quy định về giá trị pháp lý của vi bằng vào Dự thảo. Nếu những quy định này được thông qua, chắc chắn vi bằng của Thừa phát lại sẽ còn được khẳng định vị thế tốt hơn nữa!
(Ảnh: Thừa phát lại Thủ Đức lập vi bằng trên Internet)
- Đối với hoạt động tống đạt:
Với ý nghĩa là chức năng góp phần giảm tải cho Tòa án và cơ quan thi hành án dân sự, tạo điều kiện để các cơ quan này tập trung thời gian, công sức vào việc thực hiện một cách có hiệu quả chức năng chính của mình, thì thời gian qua các Văn phòng Thừa phát lại đã làm rất tốt mục tiêu này.
Dù rằng hiện nay ở đôi nơi, đôi lúc, còn có những ý kiến chưa thông suốt về ý nghĩa của hoạt động tống đạt, nhưng nhìn chung, xu thế rõ rệt là thừa nhận và ủng hộ hoạt động tống đạt của Thừa phát lại.
Đến tháng 10/2014, các Văn phòng Thừa phát lại tại TP.HCM đã tống đạt 351.897 văn bản của 25 Tòa án và 25 cơ quan thi hành án dân sự tại TP. HCM, doanh thu đạt 22.172.627.000 đồng (chiếm tỷ lệ 39% tổng doanh thu).
(Ảnh: Thừa phát lại Hải Phòng tống đạt)
- Đối với hoạt động tổ chức thi hành án
Có thể nói rằng, với kỳ vọng là một lực lượng mới có thể sẻ chia trách nhiệm với hệ thống cơ quan thi hành án hiện hành, gánh vác một phần trách nhiệm về tổ chức thi hành án, tạo thêm quyền lợi cho người dân trong việc lựa chọn dịch vụ thi hành án tốt nhất cho mình, thì mục tiêu này chưa đạt được kết quả như mong muốn.
Thời gian qua, các Văn phòng Thừa phát lại đã chấm dứt thi hành án 75 việc, đạt giá trị thi hành án về tiền là 66.278.748.936 đồng, doanh thu 1.683.601.582 đồng (chiếm tỷ lệ 3%). Tuy nhiên, so với nhu cầu xã hội, năng lực của các Văn phòng Thừa phát lại thì kết quả thi hành án như trên được đánh giá “là quá khiêm tốn, chưa phản ánh đúng nhu cầu to lớn của người dân thành phố cũng như năng lực của các Văn phòng Thừa phát lại”.
Đây là mối lo rất lớn cho những ai quan tâm đến sự thành công của Thừa phát lại.
Nhiều nguyên nhân đã được chỉ ra, và chung quy vẫn là từ công tác tuyên truyền, thông tin đến người dân về thẩm quyền, quyền hạn của Thừa phát lại trong việc tổ chức thi hành án. Nhiều giải pháp đã được đặt ra, nhưng chưa được thực thi, hoặc thực thi chưa có hiệu quả: bản án vẫn không nói về thẩm quyền thi hành án của Thừa phát lại; công tác tuyên truyền vẫn thực hiện theo phương thức cũ; những giải pháp như cùng tiếp dân, thụ lý hồ sơ thi hành án giữa cơ quan thi hành án và Văn phòng Thừa phát lại vì nhiều lí do vẫn chưa được thực hiện. những cố gắng đưa những nội dung mang tính chất nguyên tắc về thẩm quyền thi hành án của Thừa phát lại vào Luật Thi hành án dân sự sửa đổi, bổ sung năm 2014 không được chấp nhận… Từ nay đến khi Sơ kết, Tổng kết còn rất ngắn, cần phải có những giải pháp táo bạo hơn, mạnh mẽ hơn để thúc đẩy số lượng việc thi hành án của Thừa phát lại. Biện pháp mạnh mẽ nhất có thể là nên cân nhắc quyết định việc phân chia địa hạt thi hành án giữa Chi cục Thi hành án dân sự và Văn phòng Thừa phát lại cùng cấp, trên cơ sở sự đồng ý của người được thi hành án.
(Ảnh: Thừa phát lại Bình Thạnh cưỡng chế thi hành án)
Bên cạnh đó, cần quyết liệt thực hiện cơ chế thông tin về thẩm quyền thi hành án của Thừa phát lại:
- Một là, ghi rõ trong Bản án/Quyết định của Tòa án nội dung: Bản án này có thể được thi hành án tại Chi cục thi hành án dân sự hoặc Văn phòng Thừa phát lại có thẩm quyền;
- Hai là, quy định việc Thừa phát lại được quyền nhận Bản án/Quyết định từ Tòa án để tự tiếp xúc, giới thiệu chức năng thi hành án của mình đến cá nhân, tổ chức có nhu cầu tổ chức thi hành án;
- Ba là, Chi cục thi hành án dân sự nơi Văn phòng Thừa phát lại đặt trụ sở tạo điều kiện, bố trí chổ ngồi để Thừa phát lại cùng tiếp dân, để người dân được quyền tự do chọn lựa cơ quan tổ chức thi hành án cho mình
- Đối với hoạt động xác minh điều kiện thi hành án
Với sự ra đời của các Văn phòng Thừa phát lại, người dân có thêm công cụ hỗ trợ tích cực cho việc bảo đảm quyền lợi hợp pháp của mình trong quá trình tổ chức thi hành án dân sự.
Thời gian qua, các Văn phòng Thừa phát lại tại TP.HCM đã thực hiện 361 việc xác minh điều kiện thi hành án, doanh thu 1.586.250.000 đồng (chiếm tỷ lệ 3% tổng doanh thu). Chức năng xác minh điều kiện thi hành án của Thừa phát lại được đánh giá như là trợ thủ pháp lý đắc lực cho người được thi hành án.
Kết quả đánh giá sơ bộ cho thấy, các Văn phòng Thừa phát lại hiện nay hoạt động mạnh ở hai lĩnh vực: lập vi bằng và tống đạt; hoạt động yếu ở hai lĩnh vực: tổ chức thi hành án và xác minh điều kiện thi hành án. Làm thế nào để các Văn phòng Thừa phát lại hoạt động đều tay ở cả 4 lĩnh vực được Nhà nước phân công? Đó là câu hỏi lớn cho tất cả những ai quan tâm đến Thừa phát lại. Tuy nhiên, có một thực tế đáng mừng là tỉ lệ doanh thu của các lĩnh vực trên tổng doanh thu của các Văn phòng Thừa phát lại qua mấy năm thí điểm đang phát triển theo chiều hướng đồng đều hơn, tỉ lệ thu nhập từ vi bằng giảm xuống, trong khi đó, thu nhập từ các lĩnh vực khác được tăng lên, đây cũng là điều đáng mừng cho Thừa phát lại.
III. LUẬT THỪA PHÁT LẠI – KHÔNG BÂY GIỜ THÌ BAO GIỜ?
Một trong những hạn chế không thể khắc phục trong thời gian thí điểm, đó là hạn chế về mặt nhận thức: “chế định Thừa phát lại chỉ đang trong quá trình thí điểm” . Dù rằng, quan điểm thí điểm là để tìm ra những hạn chế, thiếu sót để hoàn thiện trong tương lai; nhưng cũng có quan điểm cho rằng thí điểm là làm thử, làm thử thì có thể thành công, có thể thất bại, cho nên cứ chờ xem kết quả rồi tính sau. Nhưng nếu ai cũng chờ xem, mà không bắt tay vào làm thì có kết quả gì để mà xem? Vì là thí điểm, nên không thể đưa vào Luật, vì nếu đưa vào mà thí điểm không xong thì biết làm sao? Vì là thí điểm, nên chưa có Luật, nên các “Luật đã ban hành” cũng không quy định thì không thể thực thi thẩm quyền của Thừa phát lại vì các Luật chuyên ngành chưa quy định… đó là cái vòng lẩn quẩn mà Thừa phát lại thời gian qua chưa thể nào thoát ra được.
Ai cũng hiểu rằng, muốn Thừa phát lại hoạt động có hiệu quả, nhất thiết phải ban hành Luật Thừa phát lại, hoặc ít nhất phải đưa thẩm quyền thi hành án của Thừa phát lại vào Luật Thi hành án dân sự. Phương án 2 đã không thành hiện thực, còn phương án 1 đã được đặt ra từ Hội nghị sơ kết đầu tiên năm 2010, và liên tục được lập lại, và khẳng định mạnh mẽ nhất tại Hội nghị sơ kết tháng 12 năm 2014: Quyết tâm đưa Dự thảo Luật Thừa phát lại vào chương trình xây dựng Luật năm 2015, và trình Dự thảo Luật vào năm 2016. Tuy nhiên, đến nay chưa thấy có động thái nào khởi động mục tiêu nói trên, làm cho những người đang hành nghề Thừa phát lại như Tôi cảm thấy thật lo lắng, không biết nếu không chuẩn bị ngay từ bây giờ thì đợi đến bao giờ?
Hết Tết, cũng hết tháng 2
Hết Xuân, thì cũng tháng 3 qua rồi
Thời gian còn lại mấy hồi?
Hè sang, Thu đến, Đông còn đợi ai?
Đầu năm, trãi lòng với những trăn trở về tương lai của Nghề Thừa phát lại, nhưng với kết quả tốt đẹp của năm Giáp Ngọ, trong không khí phấn khởi của một Mùa Xuân mới Ất Mùi, chúng ta có quyền kỳ vọng vào thành công của Thừa phát lại trong năm 2015 này, đánh dấu một mốc son trong lịch sử Thừa Phát Lại Việt Nam.
Kính chúc Đại Gia Đình Thừa Phát Lại, và những ai quan tâm, ủng hộ Nghề Thừa Phát Lại một Năm mới nhiều sức khỏe, luôn vững niềm tin với con đường mà mình đã chọn!
Tiếng Việt
English
